سیستم بلیت الکترونیک (AFC)
سیستم بلیت الکترونیک (AFC) کاربردهای آن در حمل‌ونقل
سیستم بلیت الکترونیک یا AFC (Automatic Fare Collection) به معنای سیستم جمع‌آوری خودکار کرایه است. این فناوری برای مدیریت پرداخت کرایه در وسایل حمل‌ونقل عمومی مانند مترو، اتوبوس، قطار شهری و… طراحی شده و نقش مهمی در بهینه‌سازی تردد مسافران و کاهش هزینه‌های عملیاتی دارد.
این سیستم امکان مدیریت اطلاعات، تراکنش‌های مالی، صدور و کنترل بلیت‌ها، تولید گزارش‌های تردد و مالی، و افزایش امنیت در شبکه حمل‌ونقل عمومی را فراهم می‌کند. همچنین، با کمک AFC، فرآیند خدمات‌رسانی در کلان‌شهرها سریع‌تر و دقیق‌تر می‌شود.
عملکرد سیستم AFC به‌صورت آفلاین یا آنلاین
سیستم بلیت الکترونیک معمولاً به‌صورت آفلاین طراحی می‌شود، مگر در حالت‌هایی که از بلیت‌های تک‌سفره یا چندسفره QR استفاده شود. در این صورت، با توجه به زیرساخت شبکه، امکان بهره‌برداری به‌صورت آنلاین نیز فراهم است.
سیستم مدیریت مرکزی AFC (CMS)
در رأس ساختار AFC، سیستم CMS (Central Management System) قرار دارد که به‌صورت متمرکز، داده‌های همه زیرسیستم‌ها را جمع‌آوری، پردازش و مدیریت می‌کند.
تجربه شرکت پادیس در پیاده‌سازی AFC
شرکت پادیس با سابقه‌ای موفق در اجرای پروژه‌های بلیت الکترونیک در شهرهایی مانند اصفهان و همراهی مشاوران متخصص متروهای کشور، راهکارهای کارآمدی برای اجرای سیستم AFC ارائه می‌دهد.
مزایای استفاده از سیستم بلیت الکترونیک (AFC)
- کاهش گردش پول نقد در سیستم حمل‌ونقل
- افزایش سرعت و دقت در تردد مسافران
- کاهش تخلفات پرداخت کرایه
- امکان تحلیل داده‌ها برای بهینه‌سازی مسیرها و قیمت‌گذاری بلیت
- اتصال به اپلیکیشن‌های موبایل و کیف پول الکترونیکی
اجزای اصلی سیستم AFC
سخت‌افزارهای AFC
- کارتخوانهای QR و Contactless
- کارتخوان دیواری (FCM)
- کارتخوان بازرسی (PCD)
- اعتبارسنج کارت مسافر (ENQ)
- تجهیزات صدور بلیت (TOM)
- دستگاه شارژ و فرمت کارت (CIM)
- دستگاه فروش خودکار بلیت (TVM)
- دستگاه صدور و شارژ بلیت QR (AVM)
- گیت‌های ایستگاهی Sliding و Flap
نرم‌افزارهای AFC
- نرم افزار سیستم مانیتورینگ و کنترل (SCU)
- نرم افزار ارسال اطلاعات و پارامترهای شبکه (NPS)
- نرم‌افزار فروش و شارژ بلیت (TIM)
- مرکز فرمان و جمع‌آوری داده‌ها (OCC)
- ابزار گزارش‌گیری پیشرفته
انواع بلیت در سیستم بلیت الکترونیک AFC
- بلیت‌های تک‌سفره، چندسفره و جبرانی
- بلیت‌های فصلی (Season Ticket)
- بلیت‌های اعتباری مبلغ‌دار
- بلیت‌های کارمندی (Staff Pass)
- بلیت‌های اقشار خاص (دانش‌آموزی، دانشجویی، سالمندان و…)
- امکان تعریف انواع بلیت متناسب با نیاز هر شهر
گیت مترویی چیست و چه کاربردی دارد؟
گیت مترویی که با نام گیت شیشه‌ای نیز شناخته می‌شود، یکی از تجهیزات مهم برای کنترل ورود و خروج مسافران در اماکن پرتردد مانند سامانه حمل‌ونقل ریلی مترو است. این گیت‌ها با طراحی زیبا و مدرن، علاوه بر هدایت و تفکیک جریان عبور افراد، به افزایش امنیت و ایجاد نظم در محیط‌های مختلف کمک می‌کنند. این دستگاه‌ها معمولاً در ایستگاه‌های مترو و راه‌آهن مورد استفاده قرار می‌گیرند.
انواع گیت‌های مترویی
گیت‌های تردد مترویی معمولاً به دو مدل اصلی زیر تقسیم می‌شوند:
-
گیت با عملکرد کشویی خطی (Sliding):
در این مدل، باله‌های شیشه‌ای به‌صورت خطی و موازی با یکدیگر حرکت می‌کنند و مسیر تردد را باز می‌نمایند. این نوع گیت برای فضاهایی با حجم تردد بالا و نیاز به امنیت زیاد طراحی شده است. -
گیت با عملکرد کشویی زاویه‌دار (Flap):
در این مدل، باله‌های شیشه‌ای با زاویه‌ای نسبت به بدنه گیت باز می‌شوند و فضایی Vشکل ایجاد می‌کنند. این نوع گیت برای محیط‌هایی با حجم تردد متوسط و امنیت معمولی مناسب است.
ویژگی‌های کلیدی گیت مترویی
-
سرعت عملکرد مطلوب:
سرعت باز و بسته شدن باله‌ها اهمیت زیادی دارد. گیت‌های مترویی با ظرفیت تردد بالا معمولاً سرعتی بین ۰.۸ تا ۱.۵ ثانیه دارند. -
کنترل و مدیریت عبور و مرور:
این گیت‌ها برای هدایت و تفکیک جریان تردد در محل‌های پرتردد و شلوغ طراحی شده‌اند. -
ارتقاء امنیت:
گیت مترویی با کنترل دقیق ورود و خروج افراد، از عبور مسافران بدون بلیت جلوگیری می‌کند. -
مقاومت بالا در برابر ضربه:
بدنه و باله‌ها از مواد مقاوم در برابر فشار و ضربه ساخته شده‌اند تا در فضاهای پرتردد دچار آسیب نشوند. -
رعایت استانداردهای ایمنی (HSE):
دارای سیستم تشخیص مانع، توقف خودکار، شیشه‌های سه‌لایه لمینت‌شده و سایر الزامات ایمنی هستند. -
ظرفیت تردد بالا:
برای مکان‌هایی با حجم تردد زیاد، مدل‌هایی با عملکرد سریع و سنسورهای دقیق توصیه می‌شود. -
سیستم هشدار و چراغ راهنما:
در شرایط اضطراری یا برای راهنمایی مسافر، چراغ راهنما و هشدار صوتی فعال می‌شود. -
کاهش هزینه‌های پرسنلی:
گیت‌های مترویی نیاز به حضور نیروی انسانی برای کنترل درب‌ها را کاهش می‌دهند. -
کنترل و مانیتورینگ پیشرفته:
امکان کنترل وضعیت گیت در حالت‌های Free / Entry / Block به‌صورت مرکزی یا محلی وجود دارد. -
اینترفیس با سیستم‌های دیگر:
قابلیت اتصال به سیستم‌های مختلف از جمله BMS، FAS، FES، ACS و همچنین EMERGENCY را دارد. -
پشتیبانی از هوش مصنوعی (AI):
گیت‌های مترویی جدید با استفاده از تکنولوژی AI قابلیت‌های کنترلی پیشرفته‌ای را در اختیار مدیران قرار می‌دهند. -
بدنه مقاوم و ضدزنگ:
استفاده از استیل ضدزنگ 304L با ضخامت مناسب، طول عمر گیت‌ها را افزایش می‌دهد. -
سنسورهای مادون‌قرمز (IR):
سنسورهای IR در مسیر عبور، با تعداد ۶، ۸ یا ۱۰ جفت، از تردد ایمن افراد در سنین مختلف پشتیبانی می‌کنند. -
نرم‌افزار سناریوی تردد:
گیت‌های مترویی شرکت پادیس دارای نرم‌افزاری پیشرفته برای تعریف انواع سناریوهای تردد مانند زمان ورود و خروج، توقف، باز و بسته شدن باله‌ها و… هستند.
نکات مهم هنگام خرید گیت مترویی
هنگام خرید گیت مترویی، چه عواملی را باید در نظر بگیرید؟
انتخاب یک گیت مترویی مناسب، نیازمند بررسی دقیق شرایط محیطی، امنیتی و فنی است. در ادامه، مهم‌ترین نکات در زمان خرید این تجهیزات کنترل تردد را مرور می‌کنیم:
۱. تعیین نوع کاربری و حجم تردد
ابتدا مشخص کنید گیت برای چه نوع مکانی مورد استفاده قرار می‌گیرد (مترو، ایستگاه قطار، مراکز پرتردد شهری و…) و روزانه چه میزان تردد از آن عبور خواهد کرد. نوع طراحی و سرعت عملکرد گیت مستقیماً به این دو عامل وابسته است.
۲. تناسب ابعاد گیت با فضای نصب
گیت انتخابی باید با فضای فیزیکی محل نصب هماهنگ باشد. علاوه بر این، ارتفاع مانع شیشه‌ای با توجه به سطح موردنیاز امنیت، باید به‌درستی انتخاب شود.
۳. سیستم تشخیص تردد
انتخاب نوع سیستم تشخیص (مانند کارت، RFID، اثر انگشت یا تشخیص چهره) باید بر اساس میزان امنیت موردنظر و زیرساخت‌های موجود انجام شود.
۴. مشخصات فنی و کیفیت قطعات
اطمینان حاصل کنید که قطعات به‌کاررفته در گیت، از نظر کیفیت، برند، دوام و فناوری در سطح بالایی قرار دارند. این موضوع تأثیر مستقیمی در عملکرد و طول عمر گیت دارد.
۵. میزان MCBF و MTBF
میزان MCBF (میانگین تعداد چرخه‌های بین خرابی) و MTBF (میانگین زمان بین خرابی‌ها) برای قطعات الکترومکانیکی گیت، شاخص‌هایی مهم در ارزیابی کیفیت و قابلیت اطمینان تجهیزات هستند.
۶. رعایت الزامات و استانداردهای HSE
یک گیت مترویی مناسب باید بر اساس استانداردهای ایمنی، سلامت و شرایط محیطی (HSE) طراحی شده باشد. وجود قابلیت‌هایی مانند توقف خودکار در صورت وجود مانع، استفاده از شیشه‌های ایمن، و مقاومت در برابر آتش یا شوک الکتریکی از الزامات ضروری هستند.
قابلیت‌های کلیدی نرم‌افزار AFC
- یکپارچه‌سازی حمل‌ونقل (مترو، اتوبوس، تراموا و…)
- طراحی متناسب با قوانین و ساختار شهری
- تعریف ایستگاه‌ها و خطوط تردد
- تنظیم تقویم کاری و خدمات
- تعریف تعرفه‌ها بر اساس زمان و مسیر
- اعمال تخفیف‌ها و بلیت اقشار خاص
- صدور کارت‌های تخفیف با تاریخ انقضا
ویژگی‌های کارتخوان دو منظوره QR
کارتخوان دو منظوره یکی از ابزارهای پرکاربرد در سیستم AFC است که توانایی خواندن همزمان کارت‌های بدون تماس (RFID, NFC) و کدهای QR را دارد. این دستگاه‌ها در مترو، اتوبوس و تاکسی شهری نصب می‌شوند.
قابلیت‌های کارتخوان دو منظوره:
- پشتیبانی از کارت و QR
- اسکن سریع و دقیق
- اتصال به سیستم مرکزی
- ذخیره اطلاعات در حالت آفلاین
- رمزگذاری پیشرفته برای امنیت داده‌ها
- هماهنگی با اپلیکیشن‌های موبایل
سخن پایانی: AFC، قلب تپنده حمل‌ونقل هوشمند
سیستم AFC به‌عنوان یکی از پایه‌های حمل‌ونقل هوشمند شهری، توانسته است پرداخت کرایه را برای شهروندان ساده‌تر و برای مدیریت شهری دقیق‌تر کند.
محصولات شرکت پادیس از جمله:
- نرم‌افزار جامع AFC
- سیستم جمع‌آوری کرایه QR و RFID
- کارتخوانهای دو منظوره و موبایل‌تیکتینگ
همگی در مسیر تحول دیجیتال در حمل‌ونقل شهری نقش مهمی ایفا می‌کنند.